Szpik jest tkanką odpowiedzialną w organizmie człowieka za wytwarzanie komórkowych składników krwi. Zawiera macierzyste komórki krwiotwórcze, z których poprzez podział i różnicowanie powstają między innymi krwinki czerwone, leukocyty i płytki krwi. Tak dzieje się w warunkach fizjologicznych w stanie pełnego zdrowia. Zdarzają się jednak sytuacje, że szpik ulega uszkodzeniu przez czynniki zewnętrzne (uszkodzenia toksyczne) lub chorobę (np. białaczka). Zachodzi wówczas konieczność jego odbudowy przez wprowadzenie do organizmu nowych komórek krwiotwórczych. Mówimy wówczas o przeszczepieniu szpiku lub komórek macierzystych pobranych z krwi obwodowej. Komórki macierzyste można pozyskać także z krwi pępowinowej.
Przeszczepienie szpiku jest dla wielu chorych jedynym zabiegiem ratującym życie.
Często poszukuje się potencjalnych dawców wśród rodziny chorego, ale szansa znalezienia dawcy rodzinnego jest dość znikoma, stąd tworzy się rejestry dawców niespokrewnionych. Jeżeli rejestr takich dawców jest odpowiednio duży istnieje większa szansa znalezienia dawcy zgodnego antygenowo z biorcą.
- Każda zdrowa osoba pomiędzy 18 a 45 rokiem życia może zgłosić się do RCKiK w Kaliszu lub Terenowego Oddziału, wypełnić deklarację oraz kwestionariusz w celu przystąpienia do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej.
- Rejestracji można dokonać również podczas ekip wyjazdowych.
- Od potencjalnego dawcy szpiku pobierana jest próbka krwi na wstępne badanie, którego wyniki pozwalają na wpisanie kandydata do Centralnego rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej.
- Do pobrania próbki krwi na badania antygenów zgodności tkankowej HLA, można przystąpić po posiłku.
- Wypełnienie deklaracji i pobranie próbki krwi nie oznacza, że wkrótce nastąpi pobranie szpiku, gdyż jest bardzo małe prawdopodobieństwo odnalezienia dawcy w pełni zgodnego z biorcą.
Kiedy zostaje się dawcą szpiku?
- Jeśli dane antygenowe dawcy są zgodne z antygenami biorcy, dawca otrzymuje zaproszenie na powtórne przeprowadzenie badań.
- Jeśli zgodność antygenowa między dawcą a chorym zostanie w pełni potwierdzona, stan zdrowia dawcy nie budzi zastrzeżeń, a dawca zgadza się na pobranie szpiku, wówczas ośrodek przeszczepiający szpik podejmuje decyzję o przeprowadzeniu przeszczepu.
- Przed pobraniem szpiku należy przejść szczegółowe badania lekarskie. Od tej chwili chory przygotowany jest do zabiegu przeszczepu. Wycofanie się dawcy w tym momencie może zagrażać życiu chorego.
- Komórki krwiotwórcze pobiera się poprzez pobranie z krwi obwodowej (PBSC), albo nakłucia kości talerza udowego na sali operacyjnej pod znieczuleniem ogólnym (BM).
Po oddaniu szpiku w wyniku zabiegu operacyjnego wymagana jest krótkotrwała hospitalizacja. Szpik regeneruje się bardzo szybko.
